In Stedelijk Museum Schiedam is van 28 januari 2023 t/m 25 juni 2023 in 4 zalen het werk van beeldend kunstenaar Femmy Otten te zien. Zij werkt in verschillende materialen en technieken, waarbij een totaalindruk bepaald wordt door onverwachte verbanden, verrassende combinaties van ruimtelijk werk en schilder- of tekentechnieken. Zij schept een eigen werkelijkheid met betekenisvolle symbolen. De werken, beelden in hout, schilderijen verrassen en prikkelen tot nadenken. Zelf zegt zij dat ze werk wil maken, dat vormgeeft aan elementaire menselijke gevoelens. Iets wat ze mist.
De eerste gedachte, die in mij opkomt als ik door de deur kijk naar de zaal, waarin het werk van Femmy Otten geëxposeerd wordt, is, dat je niet bij de schilderijen en tekeningen mag. Ze zijn afgeschermd met een lijn, zoals vaker gedaan wordt bij grote publiek trekkende exposities. Afstand houden, er niet aan komen, beschermen.
In dit geval is het een verkeerde indruk. De donkere lijn wordt gevormd door een vierkante metalen staaf op ooghoogte met een lengte van een meter of 4. De balk dient niet om de schilderijen te beschermen en de toeschouwer op gepaste afstand te houden, maar maakt deel uit van een installatie. Ze is met de ene kant bevestigd tegen de muur en aan de andere kant duwt een zittende naakte en zwangere vrouw haar borstbeen ertegenaan. Het beeld is gemaakt van was en heeft verschillende kleurige vlakken. De kleuren worden doorsneden door een spierwitte verticale amandelvorm op de buik en 2 kleinere vormen zijn zichtbaar net boven haar borsten. Ze zit op een hoge piramidevormige stoel gemaakt van metalen staven, licht naar voren gebogen. Een slappe penis, 2 tongen, en een onbestemde vleesvormige lap hangen in deze volgorde over de balk. Je kan de stilte horen, voelen. Er is geen ander beeld dat zo hard suist.
foto Aad Hoogendoorn
Achter de balk hangt een zelfportret. Het is uitgevoerd in een precieze aquareltechniek met dunne roze laagjes. Frontaal van voren, zorgvuldig uitgewerkte ogen, neus, mond, schetsmatige aanduiding van haren en een bloesje met een patroon van bloemetjes in rozerood, geel en blauw. Uit beide ogen stromen met rood potlood getekende rode lapjes zoals bij een madonna die bloedtranen huilt, maar die een beetje uitgeschoten is. Of zijn het tongen? Ernaast hangt een aquarel van een baby in een blauwe trappelzak. Deze is realistisch en aandachtig geschilderd als gezien met de verliefde blik van een ouder.
Zwangerschap en geboorte zijn thema 's, die in deze zaal terugkomen. Op een klein doek zijn de bolle ronde vormen te zien van dijen, een dikke buik en in het water van het bad stroomt wat bloed. Er is het ronde begin van een hoofdje te zien. De ribbelingen in het water zijn geschilderd alsof het kalligrafische ornamenten zijn.
Een marmeren reliëf op de muur toont hoe een klein hoofdje naar buiten komt bij het kruispunt van de lijnen van billen en dijen. Op de billen zijn 2 blauwe ogen getekend. Op een cirkelvormig plakkaat verwijdert een ruiter te paard zich van de billen vandaan. Tenminste dat zag mijn fantasie de eerste keer dat ik de expositie bezocht. Bij een 2e bezoek, zag ik dat het een paard was met een neus en mond van een man, op zijn rug een amandelvorm, vrouwelijk geslacht en een penis, fier omhoog, zoals je op een oppervlak in de stad getekend ziet. Op de muur groeien geschilderde ranken, bloemen, die beide reliëfs met elkaar verbinden. De blauwe oogvormen die op de billen geschilderd zijn, spiegelen de blik en het perspectief van de toeschouwer.
Het is een poëtische taal, die gebruikt wordt. Een complexe menselijke werkelijkheid wordt vormgegeven en je verbeelding wordt op gang gebracht.
We once were one
De meeste aandacht wordt getrokken door een grote staande figuur in het midden van de zaal. De herkomst van het blok hout waaruit het beeld gekapt werd, is nog zichtbaar in de recht afgezaagde achterkant en de beide zijkanten, waar de schors van de boom nog op zit. De donkere bast aan weerskanten van de lichte houtkleur, versterkt het verticale en statige van de figuur. Aan de voorkant ontstaat langzaam het beeld, hoe hoger je blik komt, hoe meer alles wordt uitgewerkt. Schouderronding, sleutelbeen, hals tot een verfijnd en gedetailleerd uitgewerkt hoofd. Uit de ogen stromen golvende lijnen, als water of haren en net onder de schouders liggen een paar strengen haar. Een lap hangt aan de voorkant van de romp als aan een haakje. De vorm is symmetrisch uitgewerkt, met plooien aan weerszijden van een diepe centrale lijn.
Wanneer je de tekst van de zaalfolder erbij pakt, om al die ongerijmdheid te kunnen begrijpen wordt er gesproken over een oude vriendschap. De amandelvorm die vaak terugkomt, is een symbool voor vrouwelijkheid. Lappen verhullen of verbergen.
foto Aad Hoogendoorn
Een hapje water
In de volgende zaal is de vloer speciaal verhoogd om een holle vorm te kunnen maken,
die als een soort put voor menselijk hoofdhaar dient. Haar is een van de
materialen waart Otten veel waarde aan hecht. Op diverse manieren komt het
terug in haar werk. Getekend en geschilderd als strengen die als tranen uit
ogen stromen, als onderdeel van een houten beeld liggend op en reliëf gevend
aan de gladde huid. Afgeknipt hoofdhaar in vele kleuren vormt een
tapijt of verdwijnt in de grond.
In de ruimte hangt een sfeer van tijdloosheid en sereniteit. Een waterlandschap is geschilderd op een klein doekje dat losgemaakt is van de spielatten. Golven van de zee, een kalme deining, een horizon en wat zachte wolken in de lucht. In een ruw blok hout is een ovaalvormig gat gekapt. De zee, horizon en lucht zoals afgebeeld op het doekje zijn opnieuw geschilderd in de nis. Bovenop het ruwe blok hout rust een schetsmatige uitgevoerde zachte penis. Meerdere blokken hout hebben holtes waarin iets verborgen is. Een hapje water in een houten lepel aan de muur. Midden in dit alles staat een kind, op de rug gezien, in water.
Water, hout, lichaamsdelen
Wanneer Otten zelf over haar werkprocessen spreekt, valt de liefde op die ze voor het materiaal heeft en het geduld waarmee ze het beeld laat ontstaan. De visuele kant van het materiaal zoals de kleur van lindehout en de uitstraling, als het geschuurd en gepolijst is spreken haar aan. Ze wordt ook geïnspireerd door het feit dat hout langzaam gegroeid is, wat zichtbaar is in de vele jaarringen. Op dezelfde manier spreken eigenschappen van was haar aan. Een materiaal dat kwetsbaar is, makkelijk in te deuken, maar dat ook gebruikt werd om iets tijdelijks voor eeuwig te bewaren.
foto Aad Hoogendoorn
De houten beelden in de zaal boven stralen erotiek, seksualiteit en levenslust uit. Uit een kraan stroomt water met daarin neuzen, een paar monden, oren, een penis, een vagina. Humor, ademen in eenzaamheid en levensvreugde. In een liggende vrouwenfiguur combineert Femmy Otten het ruwe onafgewerkte hout met tot perfectie gepolijste delen. De figuur ligt in een boogvorm met op haar voeten een grof vormgegeven hoofd. Het haar zit vol lichaamsdelen, neuzen, oren, penis en vagina. Het beeld gaat over het zoeken naar balans in een vrouwenleven.
Erotiek, seks zijn herkenbaar in de beelden, maar wat te maken van een omhoog gestrekte hand waarbij haar groeit uit de pols. Otten laat zich als kunstenaar niet vangen in een concept, een techniek, een verwachting, een kader.
We Once Were One
Solotentoonstelling van Femmy Otten.
28 januari t/m 25 juni 2023 Stedelijk Museum Schiedam
