Lea Nieuwhof

Zo begint de geschiedenis van een mooi meisje dat geboren wordt in een dorpje. Terwijl haar beeld als een marionet visueel wordt opgebouwd uit verschillende onderdelen, wordt zij beschreven in de simpele poëtische taal van Perzische en Arabische verhalen. In de vertelling worden herhaling en visuele beschrijvingen afgewisseld. De vormgeving van de animatiefilm  IBretnuma (CANAN) is gebaseerd op oosterse miniaturen, beelden uit de fotografie en uit de moderne kunst. Aan de hand van de geschiedenis van het meisje wordt een donker beeld geschetst van  de positie van de Turkse vrouwen, het verschil in mentaliteit tussen het platteland en de stad en de druk van familie. De vrouw heeft geen invloed op haar eigen leven. Ogen zijn gesloten voor mannelijke wandaden. In haar pijn en onmacht houdt ze de situatie in stand voor de nieuwe generatie. 

De confrontatie

Niet elke vrouw schikt zich als slachtoffer. Sukran Moral keert de rollen om in haar controversiële performances. De ongelijke verhoudingen tussen mannen en vrouwen stelt zij ter discussie. In Married, with three men, trouwt zij in een traditioneel dorp in zuid oost Turkije met drie maagdelijke jonge mannen, Op een foto zit ze in lange witte bruidsjurk, triomferend en vol zelfvertrouwen op een bed naast de drie mannen. De drie mannen hebben hun broek op hun enkels. Hun gezichtsuitdrukkingen variëren van schaapachtig, onschuldig en verlegen naar besmuikt lachend. 

 De taal van licht en wit zwart en grijs

Als eerste vrouwelijke fotograaf in Turkije zwierf Yildiz Moran Arun na haar opleiding in Engeland tussen 1950 en 1062 door Turkije. In haar werk heeft ze een voorkeur voor simpele eenvoudige mensen. Ze gebruikt de taal van zwart wit en grijs en van een overal in doordringend licht. Een grote beheersing in de manipulatie van licht en schaduw toont zij op de foto waarop een vrouw water haalt bij van een fontein in een oud stadsdeel. Licht valt in de verte in een andere steeg en dringt zacht door in schaduw bij de fontein. In de nuances van het grijs en zwart is in de donkerte alles te zien. Zwart en wit spelen een belangrijke rol wanneer z ij vrouwen tussen een kudde schapen fotografeert. De zachte witte vachten van de schapen, de donkere holtes tussen hun poten en de donkere gebogen koppen corresponderen met het beschaduwde gezicht van de vrouw onder de witte alles omhullende sluier. 

Humor

Humor is een wapen in de foto’s van Nilbar Gures. Een vrouw op blote voeten balanceert als een krachtpatser zonder gezicht en identiteit met een wiebelende stapel beddengoed en ander huishoudelijke textiel. 

De taal van het beeld

Terwijl vrouwen aandacht hebben voor het zich ontheemd voelen in hun eigen lichaam en hun eigen omgeving als gevolg van sociale verhoudingen, is de blik van de mannelijke kunstenaars meer gericht op een gevoel van ontheemd zijn ten gevolge van migratie, politieke of raciale ontwikkelingen.

Ahmed Polat schetst met documentaireachtige foto’s een beeld van mensen met een afro Turkse achtergrond. Zij zijn een bijna onzichtbaar in Turkije. 

Mehmet Guleryuz heeft alleen zijn losse persoonlijke handschrift en zijn vakkundige gebruik van de witte ruimte van het papier nodig om zijn kritische blik op politiek of zijn theatrale fantasieën te laten zien.  Kijkend naar zijn tekeningen zie je abstracte patronen en herkenbare figuren. 

Flarden van een verhaal duiken op uit de wirwar van lijnen. 

In een kleine ruimte is door middel van een video het werk dat zij maakte voor haar 'Central Saint Martins MA-show' tijdens de London Fashion Week te bekijken. Met de visie die zij toonde tijdens deze show trok zij internationaal de aandacht. De lange gewaden die de modellen dragen vallen los en bewegen soepel mee met het lichaam. Vaak bestaan ze uit twee grote kleurvlakken. De harde scheiding van de kleurvlakken aan de zijkanten van het lichaam wordt door de val van plooien verzacht. Starre, rechthoekige en ronde vormen van hout contrasteren met de soepele stof. Soms draagt het model een houten 'idoolfiguur' voor het gezicht en lichaam. Er ontstaat een vreemde atmosfeer door het zwevende bewegingloze beeld en de beweeglijke stof. De theatrale figuren doen denken aan priesteressen of godinnen in Griekse tragedies. 

De nieuwe collectie kledingstukken op de paspoppen en standaards missen de in Londen zichtbare magie die ontstaat door de interactie tussen een bewegend lichaam en een lap stof. Nauw op het lichaam aansluitende kleding van soepele stof wordt gecombineerd met gebogen geometrische vlakken van metaal of plexiglas. De materialen hebben sprekende contrasterende kleuren. Ze vouwt de stof  dubbel waardoor binnenkant over loopt in buitenkant. Op dat moment zie je een ruimtelijk beeld en een kledingstuk.   Lichaamsvormen worden overdreven of vervormd.  Het silhouet van de drager verandert door de toegevoegde vlakken . De aandacht voor het sculpturale aspect van kleding is binnen de context van de modewereld niet revolutionair. In de beeldende kunst wordt dit aspect in de figuren van het Triadische Ballet van Oskar Schlemmer met meer aandacht voor ruimtelijkheid onderzocht. Rejina Pyo wordt meer geïnspireerd door de intense kleur en strakke vlakken van abstracte schilderkunst. 

Indrukken

Een  expositie van een verzameling is als een groot feestelijk buffet waar de lekkerste en mooiste gerechten uitnodigend naast elkaar opgesteld staan. De kijker loopt rond, neemt waar hij zin in heeft, komt nog een keer terug en probeert misschien iets dat onbekend is.  De jongens , die er rond lopen tijdens hun schoolvakantie, hebben geen moeite hun keuze te maken. Unaniem vinden ze een  rechthoekig blauw doek met 2 gaten helemaal niets. Hun meningen  over wat ze mooi vinden lopen uit een.  De een kiest voor een klein model van een beeld van Naum Gabo . Je kan goed zien hoe de kunstenaar de  draden  spant over kleine inkepingen in de  perspex vormen.  Het  landschap van Sisley geschilderd met kleine toetsen groen, blauw paars  spreekt een ander aan. Het lijkt op een tv beeld, het lijkt alsof alles past.  Het schilderij van Robert Zandvliet  er naast heeft dezelfde kleurstelling.  De  kwaststreken die  5 tot 10 cm breed zijn, maken het onderwerp moeilijk herkenbaar en niet zo boeiend voor ze. Andere bezoekers zijn meer ervaren kijkers. Dwalend door de ruimtes laten ze zich verleiden door kleuren of sferen  of zoeken ze herkenning.  

Om van deze expositie te kunnen genieten is een gezelschap bestaande uit  een ervaren kijker en iemand met een onbevangen oog een goede combinatie.  De naam van de kunstenaar staat groot naast het  kunstwerk. In een boekje staan  wat gegevens. Een duidelijke verhaal  in de presentatie ontbreekt, tenzij  je de goed gedocumenteerde en lijvige catalogus aanschaft.  Er is afwisselend geordend op kleur of thema,  op stroming of techniek. Dat leidt soms tot combinaties die intrigerende verbanden leggen.  Een  tekening met los geschilderde lijnen van het  profiel  van Elvis, die gemaakt is  door Andy Warhol hangt naast een abstract  werk . Het werk van Van Tongerloo is  opgebouwd uit fragiele verticale  en horizontale lijnen en een paar kleurvlakken. In beide situaties is gebruikt gemaakt van lijnen en vlakken. De een zoekt naar beheersing, verfijning, precieze afstemming van verhoudingen en vormen, de ander speelt met de herkenbaarheid van het profiel van een idool en materialen en vlakken.                                                       

Op de expositie is werk te zien van kunstenaars met grote en bekende namen. Het werk zelf kan zeer bescheiden zijn.  Mondriaan is bij voorbeeld vertegenwoordigd met een schets,  die komt uit een brief.  Maar de overzichten die ontstaan wanneer een aantal kleine bladen a la salon wordt opgehangen, zijn boeiend.  Een paar vierkante meter met werken in verschillende tekenstijlen en tekentechnieken toont de magie van een paar veegjes en lijnen. Ook interessant zijn de tekeningen en composities  van vertegenwoordigers van de  Russische Avantgarde. Maar  waarom hangen  bewerkte foto’s van Christo, die dienen als voorstudie  van een inpakproject in New York er tussen ?

Er zijn veel mooie werkstukken, die de aandacht vragen, maar het geheel blijft een onrustige indruk maken.